اکیناسه یا سرخارگل چیست؟

نام علمی (سه گونه): Echinacea angustifolia ، E. purpurea، E. pallida 

نام انگلیسی:Purple Coneflower

تاریخچه درمان با اکیناسه یا سرخارگل 

گیاه سرخارگل تا اواسط قرن بیستم در اروپا و آمریکا از جایگاه خاصی در درمان بیماری های عفونی برخوردار بود. اما از اواسط قرن بیستم با ورود انواع آنتی بیوتیکهای سنتتیک به بازار دارویی، از اهمیت سرخارگل کاسته شد.

سال 1938 دکتر “مادائوس” (Gerhard Madaus) پزشک معروف آلمانی اقدام به انجام تحقیقات علمی در خصوص این گیاه ارزشمند نمود. امروزه نیز بیشترین تحقیقات صورت گرفته روی این گیاه دارویی مرهون دانشمندان آلمانی است.

استفاده از این گیاه در آلمان چنان رایج گردید که تأمین آن از آمریکا به مشکل برخورد و دکتر “مادائوس” تصمیم گرفت آنرا در سطح وسیعی در اروپا کشت نماید.

امروزه درپی بروز علائم مقاومت باکتری ها در مقابل آنتی بیوتیک ها، استفاده از سرخارگل نه تنها در اروپا بلکه در آمریکا نیز بسیار رایج گردیده بطوریکه سرخارگل به یکی از 5 گیاه دارویی پر فروش دنیا تبدیل شده است.

تحقیقات صورت گرفته

در 50 سال اخیر تحقیقات زیادی در خصوص خواص تقویت کنندگی سیستم ایمنی بدن بر روی گونه های مختلف سرخارگل صورت گرفته است و بیشترین این تحقیقات بر روی گونه “پور پورئا” انجام یافته است.

1.تحقیقات اخیر (مربوط به ماه دسامبر 2010) نشان داده است افرادی که از عصاره این گیاه برای درمان سرماخوردگی استفاده نموده اند زودتر از سایرین بهبود یافته و مصرف این عصاره در کاهش مدت و شدت سرماخوردگی تواماً موثر می باشد.

همچنین تحقیقات اخیر که توسط دکتر برینکر (Francis Brinker) یکی از متخصصین گیاهان دارویی در آمریکا انجام گرفته نشان داده تأثیر عصاره مایع گیاه سرخارگل از عصاره خشک آن که به صورت قرص یا کپسول عرضه می گردد بیشتر می باشد و دلیل آن احتمالاً اثرگذاری سریعتر عصاره مایع در دهان و گلو در مقایسه با نوع قرص آن است.

همچنین تحقیقات دیگری در سال 2009 خواص عصاره گیاه سرخارگل را در درمان گلو درد به اثبات رساند. در پیشگیری از سرماخوردگی نیز تحقیقات نشان داده است افرادی که از این گیاه استفاده نموده اند 58% کمتر از سایرین در معرض ابتلا به سرما خوردگی قرار می گیرند.

در تحقیقات دیگری در سال 2004 نیز تأثیر پیشگیرانه این گیاه در عفونت مجاری تنفسی به اثبات رسید.

2. تحقیقات دیگری که بر روی قربانیان فاجعه چرنوبیل (در اوکراین) صورت گرفت نشان داد که مصرف عصاره سرخارگل می تواند در کاهش عوارض ناشی از تشعشعات هسته ای مفید باشد.

3. امروزه دارونامه های معتبر و سازمان جهانی بهداشت (WHO) مصرف عصاره این گیاه را برای درمان عفونتهای مجاری تنفسی (از نوع سینوزیت، سرماخوردگی و التهاب حنجره) و نیز درمان عفونتهای مجاری ادرار توصیه می نمایند.

4. مصرف جلدی آن برای ترمیم زخم های بدخیم توصیه می گردد.

5.از مهم ترین خواص این گیاه که از جمله گیاهان منتخب سازمان جهانی بهداشت (WHO) است، تقویت سیستم ایمنی بدن است.

مصرف عصاره سرخارگل موجب افزایش تولید ایمونوگلوبولین ج در خون گشته و باعث تقویت سیستم ایمنی و دفاعی بدن می گردد. ایمونوگلوبولین ج با اتصال به بسیاری از انواع ویروس ها، باکتری ها و قارچ های بیماری زا، آنها را بی اثر کرده و بدین ترتیب موجب حفظ سلامتی بدن می گردد.

6.خواص این گیاه در ترمیم زخم موجب گردیده که عصاره آن در فرمولاسیون خمیر دندان نیز مصرف گردد تا چنانچه بر اثر مسواک زدن آسیبی به بافت دهان وارد شود، مواد موثره سرخارگل سریعاً آنرا ترمیم نمایند.

موارد استفاده از اکیناسه یا سرخارگل ( گل خالص)

سرخارگل گیاهی از پهنه دشت های شمال آمریکاست که به خوبی قدرت بدن را در مقابله با بیماری های عفونی و مسمومیت های خارجی افزایش می دهد.

به طور عمده به منظور درمان یا پیشگیری از سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت های ویروسی کاربرد دارد.

سرخارگل به صورت تنطور، قرص و کپسول برای تسریع بهبود بیماریهایی مثل سرماخوردگی، گلودرد و عفونت سینه کاربرد دارد. شاخ و برگ گیاه به عنوان دارویی برای کسانی که مستعد سرماخوردگی های مکرر و هرپس هستند و یا در شرایطی که علائمی شبیه آنفولانزا در بدن باقی مانده اند کاربرد دارد.

سرخارگل در ترکیب با گل و میوه ی آقطی (Sambucus nigra) به خوبی می تواند اثر خود را بروز دهد. تنطور رقیق سرخارگل نیز می تواند برای شستشوی بثورات پوستی و زخم های آلوده به کار برده شود یا به صورت غرغره به عنوان دهانشویه مصرف شود.

عفونت های باکتریایی مانند سینوزیت، ورم لوزه، آماس و برونشیت مزمن را می توان به صورت خوددرمانی با سرخارگل در ترکیب با سایر گیاهان دارویی نظیر سیر (Allium sativum) درمان کرد اما هنگامی که تب بیمار از ۳۹ درجه سانتی گراد بالاتر رود، مشورت با متخصص طب گیاهی و یا پزشک الزامی است. اگرچه شواهد علمی به اندازه کافی وجود دارد، اما هنوز هم بحث هایی درباره اثر سرخارگل در پیشگیری و درمان عفونت ها وجود دارد.

این تردیدها می تواند به دلیل استفاده از دوز خیلی پایین و یا گونه گیاهی اشتباه در برخی آزمایشات باشد. کیفیت و فرم استفاده ی سرخارگل نیز در اثرگذاری آن مهم است. به نظر می رسد که عصاره ی E.angustifolia و آب اندامهای رو زمینی E.purpurea که به صورت تازه چیده شده و فشرده شده باشند، قوی ترین فعالیت دارویی را دارند.

• تقویت سیستم ایمنی و سم زدایی: 

سرخارگل ایمنی غیر‌ اختصاصی بدن را تحریک کرده و تعداد گلبولهای سفید خون را افزایش می دهد.

این خاصیت، سرخارگل را به یک داروی مهم در مواردی که سیستم ایمنی بدن توسط عفونت های مزمن و یا باقیمانده سموم تضعیف می شود مثل تورم غدد لنفاوی، کورکهای متناوب، سردردهای مزمن و کسل کننده و یا گلودرد تبدیل کرده است.

استفاده با دقت و تحت نظر متخصص طب سنتی از این گیاه می تواند به پاکسازی سیستم لنفاوی و مقاوم سازی بدن در برابر عفونت های مخفی (زمینه ای) مثل مشکلات قارچی و در نتیجه بهبود سلامت کلی بدن کمک کند.

سرخارگل برای خوددرمانی در اختلالات خودایمنی مثل ایدز (HIV) مناسب به نظر نمی رسد. 

• در درمان اختلالات پوستی نظیر اگزما و آکنه نیز می تواند کمک کننده باشد.

امروزه این گیاه دارویی ارزشمند در سطوح وسیعی در کشور ما کشت می گردد و محصولات متنوعی از آن با کیفیت بسیار بالا به بازار دارویی عرضه شده است.